Wie een schuilplaats zoekt voor oorlog, terreur en vervolging, moet altijd bij ons kunnen aankloppen. Nederland moet pal staan voor politieke vluchtelingen en geen gehoor geven aan mensen die roepen dat we ‘vol’ zijn. Als het moet is er altijd plaats.

Om een breed draagvlak in de samenleving te hebben en te houden voor een humaan asielbeleid is het wél nodig om duidelijk te zijn over wat we wel en niet aankunnen. En het mooiste zou zijn als we, als variant op het lied van Jenny Arean en Frans Halsema, uiteindelijk zouden kunnen zeggen: ‘vluchten hoeft niet meer’. Als we oorlog, terreur, vervolging en honger zouden kunnen voorkomen, of om te beginnen verminderen, hoeven mensen niet meer huis en haard te verlaten en over de wereldbol te trekken op zoek naar wat meer vrede, veiligheid en welvaart.

Perspectief bieden

Voor mensen die op zoek zijn naar een beteren toekomst staat veel op het spel. Kijk maar naar de muur tussen de Verenigde Staten en Mexico. Of naar de manier waarop Marokkanen proberen naar Spanje te komen. Het is ongelooflijk om te zien wat mensen er allemaal voor over hebben. Dat lossen wij niet op met asielbeleid. Dat lossen wij op door perspectief te creëren in de landen van herkomst. Je moet dus niet zeggen dat het probleem onoplosbaar is; het is wél oplosbaar. Alleen niet via repressieve wetgeving hier. En oplossingen vinden we ook zeker niet van de ene op de andere dag. We kunnen ons evenmin troosten met de gedachte dat de mensen die zich hier melden slechts hooguit één promille is van alle mensen die eigenlijk in aanmerking zouden komen. Mensen uit de vluchtelingenkampen in Goma komen echt niet hierheen. Degenen die hier komen, zijn mensen die net iets meer hebben of kunnen. Geld voor de reis bijvoorbeeld. Ik vind het als politicus onverantwoord om te zeggen: weet je wat, kom allemaal maar hierheen. Dat is ook niet houdbaar. Aan ons is wel de taak mee te helpen om mensen in de landen van herkomst een perspectief te bieden.

Wereldwijd

Migratie is een wereldwijd probleem. Egypte raakt ontvolkt en iedereen trekt naar Caïro. In Sao Paulo, Rio de Janeiro en Mexico City zie je hetzelfde. Landen raken totaal ontwricht, omdat de landbouw en de ontwikkeling van de dorpen enorm achterblijven. Zodra mensen televisie kijken en meer zicht op de wereld krijgen, is het zaad van de onvrede gezaaid. Dan gaan mensen op zoek naar meer en beter. Of zij dit bereiken is de vraag, want ze komen in de sloppenwijken terecht en belanden vervolgens in de criminaliteit of worden er het slachtoffer van. Het is mede de verantwoordelijkheid van het rijke Westen om hier een oplossing voor te vinden. Maar men geeft gewoon niet thuis. Wij sussen ons met de gedachte dat we aan de Postcode Loterij meedoen en geld geven aan de Novib. We geven toch 0,7 procent uit aan ontwikkelingssamenwerking? Maar daarmee lossen we de tweedeling in de wereld niet op!

Het hoéft niet zo te zijn zoals het nu is! Ik ben ervan overtuigd, dat de discrepantie tussen wat is en wat kan zijn veel te groot is. Met een minimum aan geld kunnen wij difterie in de wereld uitbannen. Een heleboel andere ziektes kunnen we wereldwijd bestrijden met de bestaande infrastructuur of slechts een lichte aanpassing daarvan. Als minder kinderen onnodig overlijden, daalt gaandeweg het geboortecijfer. Wij kúnnen bijdragen aan een structurele ontwikkeling van landen die nu arm zijn. Er zíjn landen die zich ontworsteld hebben aan de armoede. In Zuidoost-Azië zie je positieve voorbeelden.

Mensen ontvluchten hun land niet voor de lol. Veel vluchtelingen voelen het als een capitulatie om te vluchten naar het rijke Westen. Als er ook maar een sprankje hoop is, blijven ze. Maar wij zijn internationaal ontzettend goed in staat om elk sprankje hoop voor die mensen te doven. De wereldmarkt organiseren we zo, dat mensen geen eerlijke prijs krijgen voor hun spullen, bijvoorbeeld omdat een paar multinationals beslissen om de koffieprijs nóg verder te verlagen. Wij ontnemen welbewust en dagelijks de hoop van die mensen. Alleen als we daar iets aan veranderen, kan er echt iets aan het gigantische vluchtelingendrama worden gedaan.

Nederland is geen immigratieland

Omdat we nog zoveel problemen moeten oplossen, vind ik dat je momenteel economische vluchtelingen eigenlijk niet toe kunt laten. Want anders moet je aanvaarden dat jaarlijks honderdduizenden mensen hierheen komen. Dat leidt tot ontwrichting van de samenleving en daarmee ook tot het wegvallen van het draagvlak onder de bereidheid van de bevolking om mee te helpen aan een goede integratie. Bedrijven beginnen nu wéér over wat zij noemen arbeidsmigratie. Wat zij willen, is dat gekwalificeerde mensen uit de Derde Wereld in de gelegenheid worden gesteld om hier te komen werken. Dat zijn bijvoorbeeld verpleegsters uit Zuid-Afrika, tandartsen uit Indonesië en ICT’ers uit India. Of zelfs priesters uit Polen! Een heilloze aanpak. Zeker ook gezien de behoefte in die landen aan verpleegkundigen en tandartsen. In die landen is de zorg heel wat minder dan hier.

Er werken heel veel Filippijnse meisjes in de Arabische wereld. Met bakken tegelijk laten de rijken ze binnenkomen, geven ze te eten en een hongerloontje, dat ze naar huis moeten sturen en daar draait nu al voor een belangrijk deel de Filippijnse economie op. Het is een van de belangrijkste exportartikelen daar! Indonesië gaat ook die kant op. En wij gaan dat in Nederland nog eens bevorderen, terwijl we een miljoen WAO’ers en een stijgend aantal mensen in de WW hebben? Ik vind het krankzinnig en asociaal.

Laten we wél beseffen dat je economische vluchtelingen niet op voorhand kunt weren. Iedereen kan zich in Nederland aanmelden. Maar na de procedure volgt doorgaans afwijzing. Minister Nawijn van Integratie en Vreemdelingenzaken eist dat ’80 procent wordt afgewezen. Waar hij dat op baseert mag Joost weten, maar je mag niet verhinderen dat mensen zich melden. Ze hebben altijd recht op een fatsoenlijke procedure. Dat is nu vaak niet het geval. De intakegesprekken gaan steeds onzorgvuldiger en de mensen die er werken staan enorm onder druk, omdat ze zoveel mensen moeten afwijzen. Uiteindelijk komt er dan een oordeel en wordt er gezegd: ‘u mag hier niet zijn. U moet weg.’

Generaal pardon

We moeten ook duidelijker zijn over de zogenoemde ‘witte illegalen’. De Nederlandse overheid heeft het lange tijd toegelaten dat je kon werken, bij een ziekenfonds aangesloten kon zijn – en dus een sofi-nummer kon hebben – zonder dat je legaal was. Tien jaar geleden wilde de overheid af van die situatie. De witte illegalen stammen van de periode daarvoor en hadden op dat moment vijf jaar of langer hier gewerkt. Wij zeiden en zeggen: waarom geef je die mensen niet een collectief pardon? Het gaat om een beperkte groep van hooguit 4.000 mensen en er komt geen nieuwe groep meer bij. Laat die mensen hier blijven: zij hebben de suggestie gekregen dat ze hier legaal waren en dat het allemaal in orde was. Ze hebben altijd gewerkt en hun bijdrage geleverd, waar doen we eigenlijk moeilijk over?

Dan is er ook nog een groep van zo’n 20.000 mensen die zijn binnengekomen onder de oude Vreemdelingenwet. Door de enorm langdurige procedures verkeren zij al vele jaren in onzekerheid over hun status. Ik pleit ervoor dat ook deze afgebakende groep asielzoekers, met kinderen die vaak hier geboren zijn, in aanmerking komen voor een verblijfsstatus.